Gastlezingen over het Indische verleden
De collages van Annemarie ten Brink gaan over wat oorlog met een mens doet.
Annemarie ten Brink was 11 jaar toen de Japanners Nederlands-Indië bezetten. Drie-en-een-half jaar zat ze in verschillende interneringskampen, waar depressie de hoofdziekte was. Haar vader, een marineofficier, was toen al overleden. Hij vocht tijdens de vierdaagse Slag op de Javazee. Toen hij daarvan terugkwam, was hij veranderd van een vrolijke, geïnteresseerde man in een bange, hardhandige man. Hij sprak nooit over wat hij had meegemaakt op zee. Al snel werd hij weer opgeroepen en opgesloten in een kamp. Daar overleed hij al na vier maanden. Annemarie heeft hem nooit terug gezien.
Het waren niet de overvliegende kogels, die Annemarie voor het leven tekenden, maar de manier waarop het oorlogstrauma van haar vader het gezin binnensloop.
Na de bevrijding had haar moeder het gezin opgegeven voor terugkeer naar Nederland. In Nederland moest Annemarie veel inhalen. Ze had weinig onderwijs gehad, maar was een begaafde leerling. Ze wilde naar de Tekenacademie, maar dat mocht niet van haar grootvader. Ze deed de Kweekschool. En haalde een tien voor tekenen. Ze gaf les. Ze trouwde. Kreeg zes kinderen. Ze scheidde. Ze sloot zich aan bij feministische vrouwenbewegingen. Ze deed vluchtelingenwerk. Ze kreeg een lintje voor haar verdiensten. Ze pakte het schilderen weer op. Ze gaf gastlessen op scholen over het koloniale verleden van Nederland.
Een voor een gingen haar kinderen mee naar die gastlessen op scholen. Elke keer kregen haar kinderen iets te horen dat ze nog niet wisten over hun moeder. Annemarie besloot haar levensverhaal in collages te vertellen. Een beeld vertelt soms meer dan woorden.
Ze is ermee begonnen toen de corona-pandemie uitbrak. Ze scheurt figuurtjes uit papier. Het liefst van het papier van Novib-kalenders. Die hebben mooie kleuren en het papier scheurt mooi.
Annemarie maakt collages van belangrijke herinneringen uit haar leven. Van haar bezoek aan het graf van haar vader. Van waterhalen in het kamp terwijl de kogels langs de omheining floten. Van stiekem kijken naar de plek waar de bommen zijn gevallen. Van de bootreis naar Nederland.
Annemarie koestert geen wrok tegen de Japanners. Ook zij zijn behalve daders ook slachtoffers geweest van de oorlog. Bij de collages schrijft Annemarie haiku’s, een vorm van Japanse dichtkunst, geschreven in drie regels waarvan de eerste regel 5, de tweede regel 7 en de derde regel weer 5 lettergrepen telt.
Bij de collage die ze maakte bij de herinnering aan het bezoek van het graf van haar vader staat de haiku:
Verdriet van verlies
alle water stroomt naar zee
Vrede in ’t hart
Annemarie ten Brink kan prachtig vertellen bij de collages over haar Indische verleden.
Van 19 t/m 17 maart 2023 organiseert zij een expositie van haar werk in Galerie Losdok, Pakhuis Wilhelmina, Veemkade 572, 1019 BL Amsterdam. Openingstijden: 13:00 -18:00 uur.
Bereikbaar met tram 26.
